فرانس شاپ: فروشگاه عطر |
تابلو‌های نقاشی مانند تابلوی مونالیزا که هم اکنون در موزه لوور پاریس قرار دارد، هر سال میلیون‌ها بازدید‌کننده را به موزه‌ها می‌کشاند. تصور کنید علاوه بر مشاهده شاهکار نقاشی لئوناردو داوینچی، بازدید‌کنندگان بتوانند بوی فضای نقاشی در ایتالیای اوایل قرن شانزدهم میلادی را احساس کنند. برای انجام این موضوع یک تیم تحقیقاتی بوهایی را از قرون گذشته تشخیص و بازسازی میکنند.
چنانچه این اتفاق بزرگ رخ دهد بازدید از موزه ها بسیار جالب‌تر خواهد شد و این تنها یکی از موارد مورد نظر این دسته از محققان قاره سبز است که قرار است در چند سال آتی مهم‌ترین بوهای قاره اروپا، از قرن شانزدهم تا اوایل قرن بیستم میلادی را شناسایی نمایند.
طرح تحقیقاتی ادوروپا که اتحادیه اروپا مسئول طرح آن است حدود ۳،۳ میلیون دلار هزینه خواهد داشت و بیست محقق در آن مشغول فعالیت خواهند بود؛ که این افراد شامل مورخان، عطر‌شناسان، شیمیدانان و مهندسان کامپیوتر می باشند. هدف این طرح تحقیقاتی خلق دانشنامه‌ای از میراث بویایی است.
این تحقیق شامل بوهایی است که شاید امروز تنها در توصیفات ادبی موجود باشند ولی می‌توان با کمک تکنولوژی پیشرفته آنها را دوباره تولید و احیا کرد. در این مجموعه همه‌چیز از عطر ماری‌آنتوانت تا بوی هوای کارخانه‌های فلز‌کاری دوران انقلاب صنعتی موجود خواهد بود.
باستان‌شناسی بوها:
اینگر لیمانز، پژوهشگر هلندی تاریخ و فرهنگ که سرپرستی پروژه ادوروپا را برعهده دارد بیان می دارد: در این طرح سعی داریم برای یافتن اطلاعاتی در مورد بوهای روزگار گذشته فعالیت کنیم. بوها و رایحه ها تجربه ما را از دنیای پیرامون شکل می‌دهند اما ما اطلاعات حسی خیلی محدودی از گذشته داریم؛ بوها همچنین فرّار و ناپایدار هستند و به سرعت فراموش می‌شوند؛ بدین سبب تلاش می‌نماییم روشی نوین برای نگهداری آنها بیابیم.
این پروژه در ماه ژانویه سال ۲۰۲۱ میلادی شروع شده و پژوهشگران به جستجوی منابعی از بوها و رایحه ها در کتاب‌ها، متون تاریخی، آثار هنری و مجموعه‌های موجود در موزه‌ها می‌پردازند و این عمل با کمک الگوریتمی که یافته‌ها را به هفت زبان تجزیه و تحلیل می‌کند انجام می پذیرد.
ویلیام تولت، مورخ بویایی از دانشگاه آنجلیا راسکین در کشور بریتانیا که در این پروژه شرکت دارد بیان داشته که اهمیت حس بویایی با همه‌‌گیری کوویدـ۱۹ بیش از پیش آشکار شده است.
وی می‌گوید:”حس بویایی برای زندگی روزمره ما ضروری است؛ در پاندمی کرونا هنگامیکه افراد بر اثر بیماری کوویدـ۱۹ حس بویایی خود را از دست می‌دهند به اهمّیت این حس بیشتر پی می‌برند”.”کاری که می‌خواهیم انجام دهیم این است که دریابیم بویایی از اساسی‌ترین تجربه‌های بشریت است و سعی کنیم تا آنرا حفظ و ثبت نماییم”.
بوهای یک شهر:
ایمانز تشریح می کند که روش های گوناگونی برای این کار وجود دارد: کارشناسان شیمی با تجزیه ذراتی از اشیاأ و تحلیل و بررسی ساختار شیمیایی آنها به کمک روش‌های علمی به اطلاعاتی در مورد بوهای آن زمان دست می یابند. روش تفسیری توصیفی هم به کارشناسان در دریافت وضعیت تاریخی اماکن کمک می‌کند تا دریابند در بازه زمانی مشخصی آن مکان چه بویی داشته است.
این پژوهشگر هلندی ادامه می‌دهد: “این بوها شامل بوهای خاص و مشخص مثل اسطوخودوس [لاواندر-Lavender] تا بوی هوای شهر‌ها می‌شود”.
این اطلاعات مرحله نهایی پروژه ادوروپا را راخت تر می‌نماید؛ مرحله‌ای که کارشناسان عطرسازی و شیمی این بوها و عطر‌های روزگار گذشته را در مجموعه‌‌ای از نمایشگاه‌های ویژه در موزه‌ها ارائه کنند.
یکی از پژوهشگران این پروژه کارو وربیک، کارشناس هلندی مطالعات تاریخ هنر می باشد. وی در حوزه تاریخ حس‌های بشری تخصص دارد و در بیست سال اخیر به تجربه‌ها و آزمایش‌هایی در زمینه بویایی پرداخته است که آخرین آن در سال ۲۰۱۵ میلادی در موزه مشهور رایکس یا موزه ملی آمستردام هلند بوده است.
با مشارکت دو عطر‌شناس، بیرگیت سایبرند و برناردو فلمینگ، وربیک توانست بوهای چندین اثر هنری موزه را تولید کند؛ ازجمله تابلوی نبرد واترلو اثر جان ویلم پاینمان مربوط به سال 1824 میلادی.
وربیک توضیح می‌دهد: “در مورد تابلوی نبرد واترلو، ترکیبی از بوی باروت و گل‌ولای و بوی چرم زین و اسب‌ها داشتیم که افراد با استفاده از چوب‌های معطری که آماده کرده بودیم می‌توانستند این رایحه را احساس نمایند”.
“این کار به کلی دریافت بازدید‌کنندگان را از آثار هنری تغییر داد و سبب شد که بطور همه‌جانبه‌تری قدر و ارزش آثار هنری را دریابند؛ برای نمونه امکان تازه‌ای برای نابینایان ایجاد کرد”. وربیک معتقد است که پروژه ادوروپا این تجربه را تقویت خواهد کرد. وی می‌گوید:”هر روز بیشتر و بیشتر این امکان فراهم می‌شود که مردم تاریخ را بو کنند”.
“بوهای گوناگون میراث شکننده‌ای برای ما به جا گذاشته است ما نمی‌توانیم آنها را تصور کنیم. اکنون زمان آن است که این بوها را بازیابیم و دوباره از نو بسازیم”.
